Jongerenweekend in Vaassen met Mieke Mosmuller

30-08-2016 Artikel van Hannah Visser

Het derde weekend van april zijn we met een groep van 20 mensen tussen de 25 en 45 jaar samengekomen om een Seminar van Mieke te volgen. Een diverse groep van jonge mensen; studerend, net werkend, met een jong gezin of startend met een nieuw bedrijf, waarvan niet iedereen eerder bekend was met het eerdere werk van Mieke. Allen waren we gekomen om ons dit weekend bezig te houden met ‘het logische denken en de besluitvaardigheid van de mens in deze tijd.’

De bijeenkomst vond plaats in Vaassen, een klein dorpje op de Veluwe, waar we in een oud nonnenklooster sliepen, dat tegenwoordig een prachtig pension is. De keuken was fantastisch en de eerste avond van kennismaking was dan ook meteen ontspannen en er werd volop gelachen.

‘Knowing yourself is the beginning of all wisdom’ was de oproep die op de uitnodiging had gestaan. Goethe heeft over zelfkennis al gezegd, dat het kennen van jezelf eigenlijk het moeilijkst is, zoals Mieke ons uitlegde. Je kunt jezelf alleen met je eigen denken beoordelen, je hebt tenslotte niets anders dan jezelf. Echter het gewone denken is subjectief en dus niet geschikt om objectief jezelf te kunnen beoordelen.

Mieke nam ons mee in een onderzoek naar hoe ons eigen denken werkt. Aan de hand van het Griekse verhaal over de doos van Pandora begrepen we dat ons alledaagse denken uit subjectieve gedachten bestaat die vanzelf opkomen, die we ook wel associatieve gedachten kunnen noemen. Deze gedachtestroom stopt nooit en eigenlijk is slapen de enige manier om er even aan te ontsnappen, hoewel het denken doorgaat, zoals we aan onze dromen kunnen merken. Dit is de gedachtestroom waar men in het gewone leven ook gek van kan worden, het is als de offerrook uit de doos van Pandora: zorgen, verdriet en problemen. Hoewel het uiteraard ook mooie gedachten kunnen zijn. Gelukkig is er ook nog de hoop dat er een kracht is om ons te helpen - en dat is de kracht van Prometheus, namelijk de kracht van het vooruitdenken.

De tweede soort van denken, zo vertelde Mieke, is de gedachte die we vormen als we ons ergens op concentreren, zoals studeren voor een tentamen of het concentreren op een tekst, of bijvoorbeeld een wetenschappelijk onderwerp. Dit onderwerp is niet altijd zelf gekozen en het kan soms ook moeilijk zijn om je er toe te zetten, zoals studeren voor een examen niet altijd even makkelijk kan zijn. Dit is een objectieve manier van denken, waarbij, als we deze manier van denken aanwenden, de associatieve stroom van denken even niet aanwezig is.

We begonnen het weekend met het oefenen van de tweede manier van denken. We kregen allen het boekje ‘De kunst van het denken’ (Mieke Mosmuller, Occident 2016). Ieder sloeg het op een willekeurige bladzijde open en richtte voor 5 minuten zijn gedachten op een zin in het boek, waar hij of zij 'toevallig' het oog op liet vallen. De tweede oefening was om onze gedachten helder te krijgen door ons te concentreren op het door iedereen meegebrachte bergkristal. Het was duidelijk dat na deze twee oefeningen het denken een stuk helderder was.

We spraken over het objectieve denken, waarin de gedachten niet associatief of subjectief zijn, maar een manier van denken, waar allen die dit denken hebben, het eens zijn.
De gedachten zijn dan onafhankelijk van persoon, geslacht, leeftijd, religie, of afkomst. Je zou je kunnen indenken dat hierin de mensen zich ook zouden kunnen verenigen zonder dat er onenigheid is.

Ramon Llull, een Spaans denker en theoloog uit de dertiende eeuw, heeft hier ook over nagedacht. Hij zag dat er negen begrippen waren (Bonitas= Goedheid, Magnitudo= Grootheid, Duratio = Eeuwigheid, Potestas= Macht, Sapienta = Wijsheid, Voluntas =Wil, Virtus = Deugd, Veritas = Waarheid, Gloria = Roem) waarin ieder, als je je er op concentreert, het eens zal zijn over de betekenis van deze begrippen.

Bij onze concentratie op het eerste begrip merkten we dat iedereen eigenlijk direct wist wat het begrip goedheid is. Ondanks het feit dat niet iedereen dezelfde gedachte hierover heeft, is er geen twijfel of discussie over wat goedheid is.

Zo hebben we ons die dag op de negen begrippen van Ramon Llull geconcentreerd en hebben hier met elkaar over gesproken. Zoals Bach in zijn 'Kunst der Fuge' de muzieklijnen met elkaar in verbinding brengt, zo hebben wij ook gepoogd om de negen begrippen met elkaar te verbinden. Dat we de muziek van Bach ook live konden horen, op viool gespeeld door Raphaela Kühne en Renate Kroese, maakte het begrip nog levendiger.

De tweede dag hebben we ons, na een prachtige wandeling over de Veluwe, op dezelfde manier beziggehouden met de categoriën van Aristoteles. De intensiteit van het begrip over wat precies deze tweede soort van denken is, werd hier nog meer door versterkt.

Deze weg van oefening in het denken die Mieke ons het weekend heeft voorgedaan, was duidelijk en voor iedereen te volgen. De sfeer onder elkaar was prettig en iedereen heeft op zijn eigen manier een bijdrage kunnen leveren. We hebben kunnen werken aan de ontwikkeling van een krachtig, zuiver en logisch denken, dat enerzijds een kracht is die in het leven besluitvaardig maakt, dat anderzijds ook als gezondmakende werking op het lichaam kan worden ervaren.