Impressie van een oefengroep ‘Leer Denken’ in Zutphen
12-11-2023 Recensie van Djoeke Snijder & Wim Velmans
De aanleiding tot deze oefengroep was het verschijnen van het boek ‘Leer Denken’ van Mieke Mosmuller. In een voordracht in Arnhem in 2019 deed Mieke een oproep – gezien de toenemend spannende situatie voor Europa – om in steden in Nederland werkgroepen te starten om aan de spiritualisering van het denken te werken. Mieke begint het boek ‘Leer Denken’ met: als mens ben je in de wonderlijke positie dat je in een wereld leeft waarin je tegelijkertijd deelnemer en ook toeschouwer bent... Wanneer er ernstige dingen gebeuren wordt dat natuurlijk een heel sterke beleving. Je bent enerzijds deelnemer en anderzijds toeschouwer, die meningen heeft en die oordeelt. En de aloude vraag ‘Wat is waarheid?’ blijkt dan een heel belangrijke vraag te zijn. Het is een oefenboek en de oefeningen zijn gericht op de vraag die hieruit voortkomt: ‘Kun je als mens je waarheidszin ontwikkelen?’. Anders geformuleerd: ‘Hoe leer ik denken?’
Toen Djoeke november 2021 in Zutphen in het ontmoetingscentrum Enkidoe was, waar ook de anthroposofische bibliotheek gevestigd is, ontmoette zij één van de initiatiefnemers die vroeg of we nog met Mieke Mosmuller’s werk bezig waren ‘Ja, zeker! en er komt net een nieuw boek uit dat heet: Leer Denken’, antwoordde zij.
‘Oh dat is precies wat zo nodig is in deze tijd!’, zei hij. En hij belde de volgende dag: ‘Wil jij of jullie niet een cursus daarover geven in Enkidoe?’. Wij hebben daar spontaan ja op gezegd en dit met beide handen aangegrepen. Vanaf het begin hebben we het ‘Oefengroep’ genoemd waar we zelf deelnemer aan zijn en geen leraar.
Het boek is de leidraad voor de oefeningen en tussen 10 maart, in wekelijkse bijeenkomsten van een uur, waren we bijeen met 8 deelnemers tot op 23 juni. In de aankondiging stond: ‘In grote lijnen is de opzet van elke bijeenkomst het uitwisselen van ervaringen, bespreken van de nieuwe oefening en als het aan de orde is een ‘stukje theorie’ wat we ons oefenend eigen maken.’
Het met elkaar werken houdt ook in dat we afspreken zorgvuldig met elkaars bijdragen om te gaan, luisteren en de ander laten uitspreken en niet bekritiseren. In de werkwijze hebben we ook het oefenend lezen opgenomen. Dit is een werkwijze om luisterend een stukje tekst, per alinea, op te nemen, deze wordt dus voorgelezen, herhaald en je krijgt tijd in stilte de inhoud voor jezelf te vatten. Zo ga je enkele alinea’s luisterend opnemen en zelf vatten wat je eruit haalt als gedachten. Zo oefen je om in de gedachtestroom van de schrijver te komen.
De indeling van de bijeenkomsten was constant: daarbij ging het dan ook erom de eerstvolgende oefening voor te bereiden, of een nieuw thema door te nemen en zo nodig te bespreken. De beperkte tijd van een uur vraagt een zekere discipline, die wel gewaardeerd wordt.
Het vertellen van ieders ervaringen met het oefenen en de wilsinzet om het toch te doen, werden vaak zeer personlijke onthullingen. Ook het verfrissende om zelf thuis de oefening van het ‘oefenend lezen’ te doen, leidde tot verrassende nieuwe leerervaringen; voor veel deelnemers geeft het rust. Soms valt iemand over gebruikte woorden in de tekst: ‘bedwingen van de zintuigen’, ‘luiheid’. Ook wordt gezegd: ‘moeite met concentratie hebben, leuk dat je de oefening overal kunt doen-thuis in de tuin, of winkel’ en ‘het heeft effect op het dagelijks leven, ik kan beter luisteren naar een ander en naar mezelf.’ De ‘begeerte wolk’ kan ik gaan ervaren (dat is het eigen heilige huisje van meningen en oordelen). Ik ben anders in mijn werk gaan staan, ga meer waarnemen om me heen, mijn opmerkzaamheid versterkt, eigen gewoontes worden zichtbaar.’
Maar ook: ‘moet je hiervoor academisch geschoold zijn?’ en ‘ik ben meer ambachtsmens’. ‘In mijn eentje kan ik dit niet in een groep kan het wel. Ik kom los uit de controlehouding waar ik inzat. Ik raak meer op mijn waarneming gericht, het geeft rust, maakt leergierig; meer belangstelling voor de ander, wat leeft in de ander? Oh! ik heb zelf gedacht!’.
‘Het werken in een groep steunt het werk aan mezelf, geeft lijn aan het eigen werk. In het begin was het aftasten: waar ben ik mee bezig?’.
Zo konden we ook zien hoe je van standpunt kunt wisselen. Iemand zei: ‘Gezond zijn is toch geen werkwoord!’.
‘Ja’, zegt de ander, ‘Gezond zijn is actief, een doe woord, een werkwoord...’. ‘Oh!’. Bij oefening 8 hebben we het, naar aanleiding van de in die tijd verschenen blog ‘Leer Voelen’, over wat de bedoeling is: harmonie in de wereld, niet dat we allemaal gelijk moeten worden, maar als in een orkest waar ieder een eigen instrument en toon heeft en toch samen klingt.
Inmiddels is de oefengroep ‘Leer Voelen’ gestart met 14 deelnemers in 15 weken.
