Over de noodzakelijkheid van de spiritualisering van het denken

04-04-2013 Artikel van Holger Niederhausen

De seminars met Mieke Mosmuller hebben één groot thema: het oefenen op de weg naar het levende denken. Op haar zeer rustige, innerlijk bewuste wijze ontwikkelt Mieke Mosmuller het vraagstuk van de spiritualisering van het denken steeds weer op zo’n wijze dat de luisteraar duidelijk wordt, voor welke verantwoordelijkheid de mensheid momenteel staat. Het nu gangbare denken heeft geen realiteit, is slechts illusie.Het wezenlijke doel van de seminars van Mieke Mosmuller is om de realiteit van het denken te ontwikkelen, die ontstaat wanneer de mens leert om het reële willen in het denken te brengen.

Tijdens ieder seminar wordt er geoefend om datgene wat eerst in gedachten is ontwikkeld, op een geconcentreerde, meditatieve wijze te verwerkelijken. Tijdens deze oefeningen wordt steeds weer duidelijk hoe zwak het denken nog is. Het wordt duidelijk hoe ongelofelijk moeilijk de verwerkelijking van een wilskrachtig, geconcentreerd denken is.

Hoe kunnen we het zuivere begrip van de cirkel denken, rein, zonder een voorstelling van de cirkel alleen het begrip? Hoe kunnen we innerlijk een zinnebeeld opbouwen dat vervuld is van de daarmee verbonden morele gewaarwordingen?

Hoe kunnen we in de meditatieve bezinning op de categorieën van Aristoteles bijvoorbeeld de centrale categorie ‘substantie’ verdiepen, die absoluut iets anders is als ‘materie’?

Tijdens dit oefenen kun je twee dingen diep beleven. Steeds weer ervaar je een gevoel van machteloosheid waar het gaat om het innerlijk krachtig oproepen van de eigen wil. Maar tegelijkertijd beleef je toch de innerlijke activiteit, zelfs daar waar ze gemeten naar het resultaat zo machteloos lijkt. Het gaat niet slechts om het resultaat, maar om het ‘pogen’.

Voordat deze geestelijk wordende wil iets kan bereiken, moet hij eerst ‘opstaan’, dat is waar het op aankomt. Je doet tijdens het oefenen ervaringen op, je ervaart werkelijk de eigen wilsinspanning, soms ook met resultaat, - maar bovenal ga je steeds dieper vermoeden waar het op aankomt, hoe ongelofelijk diep deze weg gaat, waar dit alles heenleidt…

Het is eigenlijk een heilig streven, dat in het oefenen tijdens de seminars met Mieke Mosmuller steeds meer en meer ontwaakt. Een geleidelijk groeiend bewustzijn van de betekenis van deze weg, een steeds meer ontwakende wil…

Dit vermoeden en deze wil omvatten een inhoud die zich steeds meer verdicht, die zich steeds bewuster toont. Het is een wil tot werkelijke zelfopvoeding, een diep morele wil tot omvorming van het eigen wezen, tot spiritualisering van het denken opdat dit denken levend en reëel wordt, en de werkelijke, de hogere mens in dit denken leven kan.

Mieke Mosmuller begon het seminar in Baden-Baden in april met een verwijzing naar Novalis en zijn magisch idealisme, zoals deze dit in de volgende woorden uitdrukt:

Indem ich dem Gemeinen einen hohen Sinn,
Dem Gewöhnlichen ein geheimnisvolles Ansehn,
dem Bekannten die Würde des Unbekannten,
Dem Endlichen einen unendlichen Schein gebe,
So romantisiere ich es.

Als ik aan het gewone een hoge betekenis,
aan dat wat gewoonte is een geheim-vol aanzien,
aan het bekende de waarde van het onbekende,
aan het eindige een oneindige glans verleen,
dan romantiseer ik het.

Als je je op deze woorden bezint, zo diep als maar mogelijk is, krijg je een vermoeden van de ongelofelijke realiteit die je nadert, ook al zet je pas de eerste stappen op deze weg. Het blijft niet slechts een bewering, dat het intellect zich dodelijk verlammend over de ons omringende werkelijkheid legt, maar dit wordt tot een reëel gevoelde ervaring. En opnieuw openen zich de poorten van het begrijpen, van een teer geestelijk inzicht en groeien kiemen van een heilig willen.

Bij al deze ervaringen kan dan ook nog het vermoeden komen, dat men op deze innerlijke weg van omvorming, van streven naar het levende, reine denken, geleid wordt naar het Wezen dat de behoeder van deze weg is en waarvan Rudolf Steiner in het eerste mysteriedrama de zieneres Theodora laat zeggen:

Es lebte Christus einst auf Erden,
Und dieses Lebens Folge war,
Dass Er in Seelenform umschwebt
Der Menschen Werden.
Er hat sich mit der Erde Geistesteil vereint.

Eens leefde Christus op de aarde,
En het gevolg van dat leven was,
Dat Hij in zielevorm omzweeft
De ontwikkeling der mensen.
Hij heeft zich met het geestelijke deel van de aarde verenigd.

Wat echter ieders individuele begrip tijdens de seminars met Mieke Mosmuller ook moge opnemen- één ding verbindt alle deelnemers: de beleving dat de hier aangeroerde vragen en oefeningen de kern van de mens raken. Je voelt dat je hier iets doet dat je naar het waarachtig ‘menselijke’ voert.

Dit uit zich tenslotte ook nog op een andere wijze dan alleen in het eigen innerlijk beleven. De sfeer tijdens de seminars onderscheidt zich zeer van alles wat gebruikelijk is op het gebied van seminarwerk. Enerzijds komt dat door het ernstig oefenen, waarnaar iedereen streeft – dan ontstaat als vanzelf een wonderschone sfeer van gemeenschappelijke inzet, die niets heeft van verbetenheid of dwang. De ernst van dit streven is tegelijkertijd doortrokken van de vreugde van de ijver.

Anderzijds ontstaat een werkelijke harmonie tussen de mensen, die vaak van ver voor zo’n seminar samenkomen. Het is alsof je, ook zonder veel woorden, in het worstelen met deze vragen ieder ander ook in zijn waarachtig mens-zijn dieper waarneemt. En Mieke Mosmuller zelf behandelt de uiteenlopendste vragen die gesteld worden steeds weer op zo’n mooie manier dat het harmonisch evenwicht niet verloren gaat.

Intussen is er zo veel behoefte aan seminars waarin geoefend kan worden wat Mieke Mosmuller in haar boeken beschrijft, dat zij ieder voorjaar en iedere herfst meer dan 20 seminars geeft in Nederland, België, Duitsland, Zwitserland en Denemarken. En naar aanleiding van vragen van mensen die het werk nog meer wilden verdiepen, waren er het afgelopen jaar voor het eerst twee meerdaagse seminars. Hier was indrukwekkend te beleven wat er mogelijk is wanneer je langer dan een weekend op deze manier werkt.

Met volle overtuiging kan ik zeggen: in het streven naar het reine denken ligt de redding van de werkelijke toekomst van de mensheid, in meerder opzicht. Mieke Mosmuller wil de weg banen voor datgene wat de levende bron, het innerlijke centrum van de anthroposofie van Rudolf Steiner is.

Wanneer je dit werkelijk ervaart, dan weet je: zelfs de kleinste stap in deze richting is meer waard dan het vele dat uiterlijk blijft.

Vertaling Hadewych van Sleeuwen en Lieke van der Ree